23/03/26 17:46
Nazariy Qism Ta'rif Ikkilik qidiruv (eng: Binary search — ikkilik qidiruv)- saralangan elementlar roʻyxatidan elementni topish uchun samarali algoritmlardan biri hisoblanadi. Ikkilik qidiruv algoritmi ishlash gʻoyasiga koʻra "boʻlib tashla va hukmronlik qil" paradigmasi asosida ishlaydi. Bu algoritmni tushunishdan oldin oddiy chiziqli qidiruv (Linear search) haqida gaplashamiz.…
22/05/29 23:45
Yangi boshlanuvchilar va ilg'or Python dasturchilari uchun eng ko'p beriladigan 15 ta savol tahlili.1. PEP 8 nima?PEP qisqartmasi Python Enhancement Proposeni anglatadi. Bu Python hamjamiyatiga ma'lumot beruvchi va Python yoki uning jarayonlari uchun yangi xususiyatni tavsiflovchi rasmiy dizayn hujjati. PEP 8 muhim, chunki u Python kodi uchun uslublar bo'yicha ko'rsatmalarni hujjatlashtiradi.…
21/04/13 12:43
Algoritm nima? Algoritm bu ma'lum bir vazifani bajarishga qaratilgan kichik dastur. Algoritm tushunchasini kengroq qilib tushintirganda, berilgan masalani yechish uchun ketma-ketliklar majmuasidir.Algoritmni hayotimizda juda ko'p sohalarda ishlatiladi: chorraxada svetafor, binolarda lift. Hattoki o'zimiz oddiy hayotiy ishlarda ham algoritm ishlatamiz: choynakga choy damlash. Algoritmlarning komputer sohasida ham muhim ro'l o'ynaydi. Chunki, dasturchi yozgan dasturlar hammasi ma'lum bir…
21/03/03 18:40
Rekursiya - funksiya(protsedura)ni shu funksiyani ichida chaqirilishi deb qarasak eng tushunarli ko'rinish bo'ladi Dasturchilar orasida shunday gap bor: "Rekursiyani bilish uchun, avval uni bilish kerak". Rekursiv gap-a? Rekursiya bajarilishi uchun ikkita narsa bolishi kerak 1. O'zini chaqirish 2. To'xtash chegarasi Hech oyingiz sizga uyga kirda karobkani ichidan biror nimani olib chiq deganlami? Siz esa karobkalani kovlab-kovlab 1 soatda…
20/01/27 23:57
Bit amallar bitlarning ustida bajarilganligi sabab bit amallar nomini olgan. Protsessorga yaqin bo'lgani uchun bajaralishi jihatdan ancha tez. Bugun shu amallarga qisqacha nazar tashlaymiz. Ko'plab muammolarni hal qilishda juda qo'l kelishi mumkin. Demak bu galgi maqolamizda quyidagilar o'rganiladi: 1) Ikkilik And(&) amali. 2) Ikkilik Or(|) amali. 3) Ikkilik Xor(^) amali. 4) Ikkilik…
20/01/16 23:30
O'tgan galgi maqolarimizda asimptotik analiz, eng yaxshi,o'rta va eng yomon holatlar va asimptotik notatsiya haqida so'z borgan edi. Bugungi maqolada sodda amallarning vaqt murakkabligi muhokama qilinadi. 1.…
20/01/14 23:38
Muammo: Cheksiz sig'imdagi integerlar ustida qo'shish, ayirish, bo'lish, ko'paytirish va daraja amallarini bajarish. .Netda BigInteger mavjud bo'lib, ushbu ma'lumotlar tipida taxminan 232 dan 264 gacha raqamdan iborat bo'lgan sonni saqlashingiz mumkin. Bu esa cheksiz degani emas. Cheksiz bu judayam nisbiy tushuncha shu sabab 264 dan ko'proq raqamdan tashkil topgan sonlar haqida gaplashamiz. Bu muommoning yechimi uchun DoubleLinkedListdan foydalanamiz. Har bir node…
20/01/13 22:18
Sonning ixtiyoriy butun darajasini topish informatikaning boshlang'ich kurslarida o'rganilgan sodda muommolardan biri. Yechimi ham oddiy: int pow = 1; for(int i =0; i < m; i++) { pow*=n; } Anglaganingizdek, yuqoridagi kod n^m ni hisoblaydi. Kod n ni m marta ko'paytirib chiqishga asoslangan. Bundan tezroq usul bormi? Ha bor ekan. Daraja bu sonni bir necha marta ko'paytirishdan iborat amal bo'lsa qanday qilib bundan tez bo'lishi mumkin. Keling, 7^13 ni hisoblab ko'raylik.…
20/01/11 15:48
Design patternlar mavzusini davom etgan holda bugun Behavioral design patternlar oilasiga mansub Strategy Design Pattern haqida gaplashamiz. Qo'llash jihatidan ancha sodda lekin juda ko'p muammolarni birdaniga hal qila oladigan ushbu design patternni hayotda juda ko'p uchratishingiz mumkin. Bugun Observer design patterni haqidagi maqolada misol qilib olganimiz, yuk jo'natish dasturchasiga yangi imkoniyat qo'shamiz. Vodiy tomonlardan yuk jo'natish uchun koskader taksichilar…
20/01/10 09:05
"Dasturlashning eng asosiy muammosi — bu murakkablik. Murakkablikni hal qilishning faqatgina bitta asosiy yo'li bor: Bo'lib tashla va hukmronlik qil" — Bjarne StroustrupIV qism. Bo'lib tashla va hukmronlik qil. 3-darsO'tgan darsimizda sizlar bilan ikkilik qidirish (binary search) algoritmi va uning
20/01/06 23:16
"Dasturlashning eng asosiy muammosi — bu murakkablik. Murakkablikni hal qilishning faqatgina bitta asosiy yo'li bor: Bo'lib tashla va hukmronlik qil" — Bjarne StroustrupIV qism. Bo'lib tashla va hukmronlik qil. 2-darsOldingi darsimizda siz bilan bo'lib tashla va hukmronlik qil paradigmasi haqida gaplashgan edik. Bu paradigma…
20/01/04 23:45
"Dasturlashning eng asosiy muammosi — bu murakkablik. Murakkablikni hal qilishning faqatgina bitta asosiy yo'li bor: Bo'lib tashla va hukmronlik qil" — Bjarne Stroustrup IV qism. Bo'lib tashla va hukmronlik qil. 1-dars Oldingi bo'limlarimizda sizlar bilan eng fundamental algoritmlar va ma'lumotlar tuzilmalarini ko'rib chiqdik. Bu bo'limga kelib endi ancha jiddiy masalalar bilan shug'ullanishni boshlashimiz mumkin. "Bo'lib tashla va hukmronlik qil" nimani anglatadi…
18/12/13 09:20
(Rasm Busy.org)Assalom alaykum.Noyabr oyi boshida, Texnoman.uz sayti qayta ochilganiga 4 yil bo'lgani munosabati bilan, "Texnoman.uz noyabr oyi #4 tanlovi - Texnoman 4…
18/11/29 00:15
Avvalambor Assalomu alaykum. Bu darsimda sizlarni sonning barcha tub bo'luvchilarini topish algoritmi bilan tanishtirmoqchiman.Tub son deb faqat o'ziga va 1 ga bo'linadigan songa aytiladi.Demak boshladik: Berilgan sonni n deb belgilab olamiz. Agarda n soni 2 ga bo'linsa, ekranga 2 ni chiqaramiz va n ni 2 ga bo'lamiz(Bu amal n soni 2 ga bo'linmay qolguncha bajariladi) Keyingi bo'luvchilar albatta toq sonlar bo'ladi. Shuning uchun i=3 dan n…
18/11/24 04:11
Algoritm nomini inglizcha holatida keltirdim. Chunki ayrim atamalarni internetdan inglizcha qidirib topish osonroq. Algoritm o'zbekchada "Saralash stansiyasi" deb nomlanadi! Bu nomni temir yo'llardagi poyezdlarni saralaydigan joyga o'xshaganligi uchun bo'lsa kerak. Algoritm maqsadi, matematik ifodalarni kompyuter yordamida tez hisoblashdir. Misol uchun: 5 * (cos(1) ^ 2 + sin(1) ^ 2) / 2 + 10 - 3 ^ 2 + max(sqrt(25), sqrt(36)) Ushbu ifoda qiymati: 9.5 ga teng. 5 * 1 /…
18/11/24 00:13
o (ko'pincha Golang) – Google kompaniyasi tomonidan ishlab chiqilgan kompilyatsiya qiluvchi ko'p oqimli dasturlash tili. 2009-yil noyabr oyida taqdim etilgan. Unga bo'lgan talab kundan kunga ortmoqda. Shu sabab quyida Go tilidagi kichik bir algoritmni keltirganmiz. Bizga kolleksiyadagi ma'lumotlar ustida biror bir ish olib borish zarurati yuzaga keladi, masalan, biron bir shartni qanoatlantiruvchi barcha qiymatlarni tanlash yoki foydalanuvchi funksiyasi bilan barcha qiymatlarni yangi…
18/11/20 01:06
Aytaylik bizga tartiblangan n ta elementdan iborat arr[] massiv berilgan bo'lsin, va berilgan x ni arr[] ichidan qidirish funksiyasini tuzish sharti qo'yilsin. Bu holatda eng oson yo'l sifatida chiziqli qidiruvni misol keltirish mumkin. Ammo bu usulning vaqt davomiyligi O(n) ni tashkil qiladi. Xuddi shu vazifa uchun biz binar qidir algoritmini ishlatsak bo'ladi. Binar qidiruv…
18/11/16 21:32
Ba'zi hollarda so'zlarni alifbo tartibida saralashga ehtiyoj paydo bo'ladi. Dasturlash tillarida mavjud saralash funksiyalari hozirgi o'zbek alifbosidagi harflar tartibi bo'yicha saralashga imkon bermaydi. Ammo bu muammoni juda oddiy usulda hal qilish mumkin. Bu yerda taklif qilingan saralash algoritmi juda oddiy va professional dasturchi bundan ham qulayroq va samaraliroq algoritm yaratishi mumkin. Algoritm JavaScript misolida keltirilgan. Birinchi navbatda, alifbodagi…
18/11/12 22:25
Assalomu alaykum. Bugun sizlarga ajoyib bir algoritmni ko'rsatib o'tmoqchiman. Bu algoritmning nomi Eretasfen G'alviri (ing Eratosthenes sieve, rus решето Эратосфена). Algoritmning asosiy maqsadi 1 dan n (n<10 mln)gacha bo'lgan barcha tub sonlarni topishdir. Avvalambor tub son nimaligini maktabdagi davrimizdan esimizga solib olaylik : Faqat 1 ga va o'ziga bo'linadigan sonlar tub sonlar deyiladi. Demak tushuntirmoqchi bo'lgan algoritmning g'oyasi quyidagicha: 2 dan n gacha…
18/11/07 14:25
Salom! Ushbu maqolada men massivda biron bir elementni qidirish algoritmlari bilan qisqacha tanishtirishga harakat qilaman. Aytaylik bizga massiv berilgan: a := []int{1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10} Bizga ushbu massivda biron bir element bor yoki yo'qligini tekshira oladigan dastur tuzish sharti qo'yilgan. Ushbu masalani yechishda eng birinchi xayolga keladigan usul - bu massivni ketma-ket har bir elementini solishtirib chiqish va bu usul: Chiziqli qidiruv…
18/11/04 21:06
(Rasm Busy.org) Assalom alaykum. Texnoman.uz noyabr oyi…
18/10/11 14:34
Baʼzi dasturlash maqsadlari uchun sonlarni soʻz bilan ifodalash talab etiladi. Masalan, koʻzi ojizlar uchun qurilma ekranidagi matnni oʻqib beradigan maxsus dasturlar raqam va sonlarni talaffuz etishda ularni avval soʻz (matn) bilan ifodalab oladilar.Nutq simulyatorlari "1234" soniga duch kelsalar, uni qanday talaffuz etishni bilmay qoladilar. Shu bois, sonlarni oʻqitishdan oldin, ularni soʻz bilan ifodalash lozim. Yaʼni, "1234" avval "bir ming ikki yuz oʻttiz toʻrt" kabi matnga oʻgirilib,…
18/04/04 16:00
Hayotning borligiga va men shu hayotda hali ham borligimga shukr qilaman. Umuman olganda, ko'p narsalar uchun minnatdorman. Misol uchun,Toshkent axborot texnologiyalari universitetini bitirgan men kabi muhandis, ko'plab jurnalistlar bilan muloqotda bo'lib turishim, hattoki ularni gohida tushunmasligimga ham. Ajoyib odamlar toifasi ular. Sababi, biri bilan gaplashsang, — Sarlavha maqola yozib tugatilgandan keyin qo'yiladi, desa yana boshqasi, — Oldin sarlavhani aniq qilish kerak, chunki u yarim…
17/08/26 15:27
Bugungi mavzumiz algoritmlashning to`rt asosiy yo`nalishlaridan biri hisoblangan saralash algoritmlariga bag`ishlanadi. Saralash deb, berilgan obyektlar ketma-ketligini ma`lum mantiqiy tartibda qayta joylashtirish jarayoniga aytiladi. Saralash bir necha ko`rsatkichlarga bog`liq bo`lishi mumkin. Misol uchun maktab jismoniy tarbiya darsi. Bu dars boshida bolalar bo`ylariga qarab safda turishadi. Me`yor topshirish jarayonida esa sinf jurnalidagi familyalar ketma-ketligiga qarab topshirishadi. Shu…
17/08/21 02:15
O'tgan maqolalarimizda asimptotik analiz va eng yaxshi,o'rta va eng yomon holatlar haqida gaplashgan edik. Demak, asimptotik analizning asosiy g'oyasi algoritmning vaqt bo'yicha samaradorligini o'lchashda konstantaga e'tibor bermaslik, shu bilan birga algortimning samaradorligini bilish uchun uni kodga o'girishga…
17/08/19 23:33
Ushbu maqolalar to`plami dasturchilikning eng muhim bo`g`inlaridan bo`lmish, algoritmlashga bag`ishlanadi. Birinchi maqolamiz algoritmlashning nima ekanligi, uning asosiy turlari, va ularning qo`llanilish joylariga bag`ishlanadi. Demak, ketdik… Algoritm so`zi barchamizga ma`lum bo`lganidek, vatandoshimiz Muhammad ibn Muso al-Xorazmiyning ismini yevropacha talaffuzidan kelib chiqqan. Demak, hozirda keng foydalanilayotgan algoritmlashning asosi bizning Vatanimizdan boshlangan. …
17/06/12 14:51
Ushbu maqolalar to`plami dasturchilikning eng muhim bo`g`inlaridan bo`lmish, algoritmlashga bag`ishlanadi. Birinchi maqolamiz algoritmlashning nima ekanligi, uning asosiy turlari, va ularning qo`llanilish joylariga bag`ishlanadi. Demak, ketdik… Algoritm so`zi barchamizga ma`lum bo`lganidek, vatandoshimiz Muhammad ibn Muso al-Xorazmiyning ismini yevropacha talaffuzidan kelib chiqqan. Demak, hozirda keng foydalanilayotgan algoritmlashning asosi bizning Vatanimizdan boshlangan. …
16/12/19 21:45
Assalomu alaykum bo'lajak dasturchilar. Men Mo'minjon Abduraimov bo'laman (@DelphiGuru). Men bugungi maqolada sizlarga Abramyan amakining 1000 ta masalasidan 40 tasini ishlashni ko'rsatib o'tmoqchiman.…
16/08/03 10:09
❓Savol: Java baytkod nima?❗️ Javob: Java Virtual mashina(JVM-java virtual machine)da ishlaydigan dasturning quyi darajadagi versiyasi(low-level version) yoki mashina tili desa ham bo'ladi. Bu baytkodlar orqali Java dasturlarining har qanday qurilmalarda ishlay olishini ta'minlaydi. Java dasturchilar bu baytkod haqida tushunishi yoki xabardor bo'lib turishi muhim emas.❓Savol: Java tilinig "int" tipi uchun berilgan chegaradan…
16/05/25 07:32
Bugungi maqolamiz Observer design pattern haqida bo'ladi. Ko'pchilik dasturchilar o'zimiz bilmagan holda ko'p yillar davomida ushbu design patternni ishlatib kelganmiz. Micrososft Asp.Net WebForms, Microsoft Asp.Net MVC, Windows Application, GWT(Google Web Toolkit), Java Swing, ushbularni ishlatgan bo'lsangiz siz ham Observer design patternining qulayliklaridan foydalangansiz. Maqola uch qismdan iborat bo'ladi. Birinchi qismda GOF tomonidan berilgan ta'birni keltiramiz…
16/01/24 01:21
Oshxonadagi likopchalar turadigan quti, brovserning orqaga("nazad") tugmasi, ixtiyoriy matn muxarriridagi bekor qilish("CTRL-Z") amali, bularning barchasi Stek ma'lumotlar strukturasiga misoldir. "LIFO" y'ani oxirgi kegan birinchi ketadi qoidasi asosiga qurilgan bo'lib kompyuter olamida eng ko'p ishlatiladigan ma'lmumotlar strukturasidan biri. Demak, bugun Stek(Stack) ma'lumotlar strukturasini o'rganamiz. Quyidagi rasmda stekning sodda ifodasi berilgan.Rasmda…
15/11/26 01:53
Mamalakatimizning futbol bo'yicha milliy terma jamoasi nufuzli musobaqalarda qatnashayotganda barcha ishqibozlardan deyarli bir hil gapni eshitasiz. "Eng kamida yarim finalga chiqishimiz kerak.", "Yo'q eng zo'r holatda guruhdan chiqa olamiz, undan ortig'iga kuchimiz yetmaydi.", yoki eng yomon ko'rganimiz - "Eng kamida 6 ta to'p farqi bilan g'alaba qozonishimiz shu bilan birga Korea Eronni yutishi kerak.". Bularni algoritmlarga nima aloqasi bor? Demak algoritmlar haqida so'z yuritishni davom etarkanmiz,…
15/10/22 12:59
O'tgan postda biz asimptotik analiz nima ekanligi bilan tanshgan edik, Ushbu postda biz chiziqli qididiruv algoritmini asimptotik analiz qilamiz.Algoritmni analiz qilishda 3 xil holat bo'lishi mumkin:1) Eng yomon holat2) O'rtacha holat3) Eng zo'r holatQuyida chiziqli qidiruv algoritimining realizatsiyasi keltirilgan:#include <stdio.h> int…
15/10/22 12:49
Analiz qilishdan maqsad.Dastur tuzish jarayonida uning ko'p taraflariga e'tibor berish kerak: modullilik, qulay interfeyslilik, xavfsizlilik, tushunarlilik va b.q. Dasturningning ishlash davomida o'zini tutishi (performance) esa dasturning barcha muhim jihatlaridanda muhimroqdir. Chunki,dasturni qotib qolmasdan ishlashi va doim to'g'ri natijalar berishi uning asosiy vazifasidir. Dastur uchun eng yaxshi unumdorlikni tanlash uchun esa unda foydalaniladigan algoritmni dastlab…
15/10/22 12:40
Aytaylik uyingizni ta'mirlamoqchisiz, ustani olib keldiz. Ishlarni qisqacha tushuntirganizdan so'ng ustadan so'raydigan savolingiz, barcha ishni tugatishga qancha vaqt ketishi va xizmat xaqi nech pul bo'lishi haqida bo'ladi. Javobga qarab boshqa usta olib kelasiz yoki qimmatbaho qandil osishni kechiktirasiz. To'g'rimi? Endi xuddi shu muammoni algoritmlarga ko'chiraylk. Biror bir muammoni hal qilishga mo'ljallangan algoritm yozayotganizda uning qanchalik tez va xotirani qay darajada band…
15/10/08 12:38
Salom. Ushbu maqola ham buyurtma asosida yozildi. Buyurtma quyidagicha: «Shaharlar orasidagi eng qisqa masofa». Buni o'zim ham oldin qilmoqchi bo'lib yurgan edim lekin vaqt bo'lmaganidanmi yoki zarurat bo'lmaganidan umuman qiziqmaganman. Bugun mana qiziqishimga sabab bo'ldi. Bilamizki ikki shahar orasidagi masofa desa ko'pchilikni oldiga «Graph» tushunchasi keladi. Graph haqida:http://en.wikipedia.org/wiki/Graph_(mathematics)Umuman…